Beogradska Tvrđava

Na prostoru na kom postoje tragovi praistorijskog delanja čoveka koji datiraju još iz neolita, nalazi se Beogradska tvrđava. Uzdignuta na ušću Save i Dunava, formirana je u periodu od I do XVIII veka, od antičkog Singidunuma do slovenskog Beograda, kao monumentalno odbrambeno zdanje. Ona je svojevrsni muzej istorijskog razvoja Beograda, koji se sastoji od Gornjeg i Donjeg grada, kao i parka Kalemegdan.

Krajem prvog veka je na ovom mestu izgrađeno rimsko utvrđenje-kastrum IV Flavijeve legije, zbog izuzetnog strateškog položaja u okviru cele jugoistočne Evrope. Nakon oštećenja od strane Gota i Huna, utvrđenje je obnovljeno tokom prvih decenija šestog veka, da bi potom bilo razoreno od strane Avara i Slovena.

Kroz različite periode, Beogradska tvrđava je pretrpela obnove i rušenja, a kroz vekove je prešla iz rimskih u srpske bedeme, da bi se preko njih razvile turske i austrijske fortifikacije. U XII veku, vizantijski car Manojlo Komnin je nad rimskim ruševinama podigao novi kastel, a u početku XIV veka, ovo malo utvrđenje na brežuljku se proširilo do rečnih obala.

Pod vođstvom despota Stefana Lazarevića, Beograd je postao novo srpsko središte, ojačano prostranim bedemima Gornjeg i Donjeg grada. U okviru tvrđave, uzdigao se Despotov dvor, a uz Savu je izgrađeno ratno pristanište. U periodu od turskog osvajanja 1521. godine do kraja XVII veka, Beogradska tvrđava nije doživela značajnije dograđivanje. Pristup srednjovekovnom gradu se osiguravao s istočne strane, kroz Zindan-kapiju i Despotovu kapiju Gornjeg grada, a glavne kapije-Stambol kapija i Sahat kapija vodile su ka današnjoj Knez Mihajlovoj i Uzun Mirkovoj ulici.

Despotova (unutrašnja i spoljašnja) kapija, je pozicionirana pored Dizdareve kule, građena za vreme vladavine Despota Stefana Lazarevića u XV veku, služila je kao glavni ulaz.

Veliko stepenište s terasom, koje se nalazi na prostoru Jugozapadnog tvrđavskog fronta, je uređeno tokom obimnih radova na Parku Kalemegdan nakon Prvog svetskog rata, u sklopu idejnog projekta za produženo Savsko šetalište, vodeći ka Kralj kapiji i Zapadnom delu Gornjeg grada Beogradske tvrđave.

Fasa II polubastion III istočnog fronta Beogradske tvrđave, takođe se nalazi u okviru kulturnog dobra “Beogradska tvrđava”. Projektom hitnih intervencija su obuhvaćeni konzervatorsko-restauratorski radovi na Fasi i pomoćnom čeličnom stepeništu.

Kompleks Sahat i Barokne kapije, smešten u srcu Beogradske tvrđave, predstavlja izuzetan spomenik prošlosti, ukazujući na različite periode i transformacije koje je grad doživeo. Sahat-kula, impozantna građevina visoka 26 metara, izgrađena je tokom XVIII veka pod vlašću Habsburške Monarhije, a njen sofisticirani satni mehanizam, izuzetno tačan za tadašnje standarde, poslužio je kao osnova za merenje vremena u gradu, a visoka kulisa ovog tornja postala je prepoznatljiv simbol Beograda. Nedaleko od Sahat-kule, Barokna kapija je dodatno oplemenila kompleks, arhitektura se ističe bogatom ornamentikom i detaljima koji ukazuju na uticaje baroknog stila.

Kula Nebojša se nalazi u Donjem gradu Beogradske tvrđave, na spoju Priobalnog i Severoistočnog bedema, na ulazu u nekadašnje gradsko dunavsko pristanište. Prvobitna Kula Nebojša je predstavljala najveću i najznačajniju kulu srednjovekovnog Beograda. Današnju kulu oktogonalnog oblika na četiri sprata, visoku čak 22 metra, pretpostavlja se da su sagradili Ugari 1456. godine, nakon neuspele opsade Beograda od strane Turaka. Neposredno nakon što je podignuta, nosila je naziv Temišvarska ili Bela kula, i imala je ključnu ulogu u zaštiti severoistočnog dela grada. Kroz vekove je više puta rušena i rekonstruisana, njena uloga se menjala od vojnog utvrđenja, do masovne grobnice i tamnice, ostavljajući nas sa značajnim delom istorije Beogradske tvrđave.

Učestvovali smo u zaštiti dragocenog kulturnog i istorijskog nasleđa Beogradske tvrđave kroz sledeće projekte:

• Realizaciju konzervatorsko-restauratorskih radova na samoj Beogradskoj tvrđavi,
• Rekonstrukciju, konzervaciju i restauraciju dela Savskog šetališta od Velikog stepeništa do ravelina Kralj kapije, obuhvatajući fazu I – koja uključuje Veliko stepenište i park Veliki Kalemegdan,
• Sprovođenje rekonstrukcije, konzervacije i restauracije produžetka Savskog šetališta prema velikom Ravelinu, uz dodatne korake za konstruktivnu sanaciju i ojačanje strukture Vidikovca i šetališta – faza II,
• Izvođenje radova rekonstrukcije i restauracije Despotove kapije,
• Izvođenje radova konzervacije i restauracije na Fasi II polubastiona III istočnog fronta – kod Jakšić Kule,
• Restauraciju bedema Beogradske tvrđave,
• Restauraciju Sava kapije u Donjem gradu,
• Restauratorske radove na Bastionu I jugoistočnog fronta,
• Izvođenje restauratorskih radova na Bastionu Savske padine,
• Realizaciju konzervatorsko-restauratorskih radova na kompleksu Sahat i Barokne kapije, kao i Kule Nebojša,
• Restauraciju obodnih zidova Velikog barutnog magacina, i još mnogo drugih pratećih značajnih koraka.